نهاد حقوقی تایم شرینگ چیست؟
آشنایی با نهاد حقوقی تایم شرینگ
پیشگفتار
یکی از نهادهای حقوقی که در سال‌های اخیر در حقوق ایران مطرح گشته و به خصوص در صنعت توریسم و فعالیت‌های هتلداری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
((timesharing)تایم شرینگ است استفاده از این تاسیس تنها منحصر به اماکن تفریحی نیست و از آن می‌توان در مورد زمین های کشاورزی و یا حتی اموال منقول چون کشتی‌ها قایق ها و خودرو های تفریحی یا برخی تجهیزات گران قیمت بهره‌مند شد این اصطلاح را به فارسی مالکیت زمانی، مشارکت زمانی یا استفاده ادواری و بیع زمانی نیز ترجمه کرده‌اند.))
مقدمه
تایم شرینگ در اواسط دهه ۱۹۶۰اروپا به وجود آمد و در سال ۱۹۶۹ در آمریکا مطرح شد عده‌ای معتقدند که فکر مشارکت زمانی را یک مقاطعه کار انگلیسی در اسپانیا مطرح کرده است اما برخی دیگر بر این باورند که نخستین بار مشارکت زمانی در سال ۱۹۶۵ در یک پایگاه ورزش زمستانی واقع در کوه های آلپ فرانسه آغاز شد و در آنجا شعارهایی مطرح می‌شد که ترجمه آزاد آن این است که( چرا یک اتاق رزرو می‌کنید اگر هتل را بخرید ارزان تر است ) هم اکنون کشور اسپانیا در صدر کشورهایی قرار دارد که در آن از این قرارداد به فراوانی استفاده می‌شود.
بنابراین برخلاف نظر گروهی که ادعا می‌کنند تایم شرینگ یا مالکیت زمانی از قدیم الایام در ایران مرسوم بوده است و نمونه آن را تقسیم کردن آب در مزارع بر اساس ساعات شبانه روز می دانند تایم شرینگ پدیده ای نوظهور است که سابقه آن به بیش از چند دهه نمی‌رسد .
در واقع تقسیم آب در زمین‌های کشاورزی بر اساس ساعات شبانه روز که ممکن است برای هر زمین مزروعی حق استفاده روزانه یک ساعت از آب در نظر گرفته شود نمونه‌ای روشن از مهایات زمانی می باشد که همواره در کتب فقها و حقوقدانان به عنوان مثالی برای این گونه از مهایات یاد شده است.
(( مهایات عبارت است از تقسیم منافع مشاع و به عبارت صحیح تر تقسیم انتفاع از اموال مشترک که در اصطلاح فقهی مهایات نامیده می‌شود. مهایات بر اساس ملاحظه عوامل زمان و مکان به دو صورت انجام می پذیرد گاهی منافع مشاع به حسب زمان انتفاع تقسیم می شوند که به آن مهایات زمانی می گویند مانند این که وسیله نقلیه موضوع اشاعه را هر روز یکی از شرکا استفاده می‌کند و گاهی تقسیم منافع بنابر مکان و بر اساس اجزای مال مشاع صورت می‌پذیرد که در این صورت آن را مهایات مکانی می نامند مثل اینکه هر شریک در یکی از اتاق های خانه به طور مستقل ساکن شود.))
در فرهنگ حقوقی black در ذیل
((که تایم شرینگ عموماً در املاک مشاعی که مخصوص گذران اوقات فراغت هستند متداول است و بر طبق آن چند مالک مستحق می شوند که برای مدت معین در هر سال از آن مال استفاده کنند مثلاً یک هفته در سال .))
تعاریف دیگری نیز از قرارداد تایم شرینگ ارائه شده است :
۱- تایم شرینگ نهاد حقوقی است که به موجب آن اشخاص می توانند از عین یا منفعت مالی به طور ادواری و در زمان های معینی برای مدتی نامحدود یا برای مدتی تعیین شده و طولانی استفاده کنند.
۲ -قانون ایرلند تایم شرینگ را قراردادی میداند که برای حداقل سه سال منعقد شود و بر اساس آن در مقابل پرداخت مبلغی مقطوع حق مالکیت و حقوق مرتبط با استفاده ازمالی غیر منقول برای دوره‌ای مشخص از سال استقرار می یابد.
ملاحظه می‌شود که تایم شرینگ بر طبق تعریف علمی موجود در فرهنگ حقوقی black چیزی جز مهایات به نحو زمانی نیست یعنی چند مالک که به طور مشاع در ملکی شراکت دارند به دلیل آن که نمی‌توانند یا نمی‌خواهند به صورت همزمان از آن استفاده کنند منافع را به صورت زمان‌بندی شده بین خود تقسیم می‌کنند مثلاً هر یک از آنان به مدت یک ماه یا یک فصل در سال ملک موضوع اشاعه را در اختیار گرفته و آن را مورد استفاده شخصی قرار داده یا به اجاره به غیر واگذار می نماید بنابراین در این صورت مالکیت مالکان به صورت مشاع بوده و تنها حق انتفاع از ملک به صورت زمان بندی تقسیم شده است .
ویلاهای فروخته شده توسط شرکت های ساختمانی به همین روش واگذار شده اند ناگفته نماند که این برداشت با یکی از اقسام شناخته شده تایم شرینگ در حقوق انگلستان که در واقع خاستگاه این نهاد حقوقی نیز به شمار می‌رود مطابقت دارد. زیرا در حقوق این کشور تایم شرینگ میتواند به صورت دارا شدن منفعت برای دوره یا زمان معین همراه با دارا شدن عین بدون محدودیت زمانی باشد به عبارت واضح تر در این نوع از مالکیت مالکان به عنوان شرکای مشاع شناخته می‌شوند و بدون اینکه هرکدام حق خلع ید از ملک مشاع را داشته باشند هر کدام بر کل مال مالکیت دارند لذا برای استفاده از این مال مشاع، مالکان توافق می نمایند که هرکدام برای زمان مشخصی از منافع مال بهره ببرند البته در این حالت افراد برای تصرفات مادی در مال نیاز به اذن سایر شرکا داشته و بدون اذن سایر شرکا حق تصرف در مال مشاع را ندارند به همین جهت در قراردادهای انتقال شرط می شود که هر یک از مالکان به سایرین اذن تصرف مادی در مال را در مدت زمان اختصاصی معینی که حق استفاده از منافع را دارد اعطا کند.
بدون تردید استفاده از تجربیات و مشاوره رایگان تلفنی با وکیل در اصفهان میتواند شما را در آگاهی کامل به زوایای مختلف این نهاد قانونی آگاه سازد .اگر تایم شرینگ را به این مفهوم تصور کنیم که هر کدام از مالکان در مدت مشخصی از سال مالک تمام عین باشند و با اتمام آن مدت مالکیت عین به دیگری منتقل شوند و این ترتیب هر سال یا چند سال تکرار شود ماهیت آن با مهایات تمایز می یابد. در واقع در این فرد مالکیت افراد به صورت موقت و زمانی است یعنی مالکیت عین بر اساس زمان تقسیم شده است نه حق انتفاع از آن مثلا مالکیت یک آپارتمان برای مدت ۱۵ روز در سال الی الابد به شخصی واگذار می‌شود و هر کدام از مالکان دوره‌ای ، در زمان اختصاص یافته به خود مالک عین سوئیت به طور اختصاصی می شوند این نوع با تعریف قانون مدنی ایرلند از مهایات منطبق است گاهی نیز منفعت محل سکونت مورد بحث با همان دوره زمانی ۱۵ روز فرضا به مدت ۳۰ سال به شخص واگذار می‌شود حالت اخیر در حقوق ایران بدون شک به عنوان عقد اجاره تحلیل می شود.
شیوه های مختلف تایم شرینگ
زمان مالکیت و استفاده هر مالک در قرارداد تایم شرینگ به سه روش انجام می‌پذیرد هفته ثابت ،هفته شناور و هفته چرخشی در مشارکت زمانی به روش هفته ثابت زمان مالکیت هر مالک در طول سال ثابت بوده و هر سال تکرار می گردد مثلاً هفته دوم ماه فروردین هر سال متعلق به یک مالک می باشد و وی تنها در طول این مدت حق استفاده از مال را دارا می باشد در روش هفته ثابت محدودیت زمانی برای خریدار و فروشنده ایجاد می گردد روش هفته چرخشی در واقع نوع اصلاح شده روش هفته ثابت است بدین صورت که برای رفع مشکل ارزش متفاوت هفته ها در سال هر مالک در هر سال ۴هفته یعنی ۲۸ روز مشخص را استفاده می‌کند .
مثلاً اگر امسال هفته دوم ماه فروردین معین شود سال بعد به هفته دوم ماه اردیبهشت تبدیل می‌شود در واقع خریدار در طول مشارکت خود همه هفته های ماه های سال با ارزش های مختلف را تجربه می کند در روش هفته شناور هر شخص حق استفاده از یک ۴ هفته یعنی ۲۸ روز را در سال دارا می باشد زمان این هفته ها به صورت آزادانه در یک برهه زمانی خاص قبل از استفاده معین می گردد.
نهادهای حقوقی مشابه
از آنجا که بسیاری از فقها مالکیت موقت را امری نامشروع و نادرست دانسته اند و تحدید و تقیید مالکیت به زمان را نپذیرفته‌اند برخی شرکت‌های ایرانی برای انطباق مشارکت زمانی در فعالیت های توریستی از شیوه‌های مشابهی استفاده نموده اند که اگر چه از نظر عنوان و قالب قرارداد تفاوت بسیاری با قرارداد تایم شرینگ دارند اما در عمل نتایج و آثار مشابهی را به دنبال می آورند
مورد اول :بیع مشاع به شرط مهایات
از جمله شرکت‌هایی که در سال‌های اخیر از این شیوه برای تقسیم منافع املاک خود بهره گرفته‌اند شرکت مجتمع های توریستی و رفاهی آبادگران ایران و شرکت نگین سامان زاینده رود می باشند این شرکت‌ها ویلاهای متعلق به خود را به صورت بیع مشاع مشروط به مهایات به مشتریان خود به فروش رسانده‌اند شرکت مجتمع های توریستی و رفاهی آبادگران هر یک از ویلاهای خود را به صورت مشاع به ۵۲ نفر به تعداد هفته های سال به فروش رسانده و در ضمن عقد بیع شرط نموده است که هر یک از مالکان مشاع در هفته مشخصی از سال حق انتفاع از ویلا را داشته باشند در قرارداد شرکت مزبور پس از ذکر نام خریدار و فروشنده چنین آمده است:
(( مورد معامله یک پنجاه و دوم مشاع از کل شش دانگ ویلای شماره .... از مجموعه ۲۲ ویلای مجتمع آبادگران واقع در ساحل جزیره کیش به پلاک ثبتی .... که موقعیت دقیق آن روی نقشه تعیین و به رویت خریدار و امضای طرفین رسیده است در همین قرارداد به عنوان یکی از شرایط ضمن عقد آمده است خریدار با آزادی کامل و با آگاهی از شرایط و ضوابط زمانی و مکانی و با توجه به تفاوت قیمت ویلا در هفته های سال هفته ....سال را جهت استفاده از ویلا انتخاب نموده خریدار حق استفاده از بقیه ایام سال را از خود سلب و هیچگونه حقی در بقیه ایام سال در استفاده از این ویلا نخواهد داشت))
مورد دوم :صلح منافع
یکی از شیوه‌های دیگر که در آن منافع عین به صورت زمان بندی شده مورد استفاده قرار می گیرد قرارداد صلح منافع است طبق این قرارداد شخصی که مالکین است مالکیت این را به مشتریان منتقل نمی‌کند بلکه صرفاً منافع این مورد نظر را به چند نفر از طریق عقد صلح انتقال می دهد. به عنوان مثال شخصی که مالک ویلا یا آپارتمان است منافع ملک خود را به ۱۲ نفر به صورت صلح معوض منتقل می‌کند به گونه‌ای که هر یک از آنها در برابر وجهی منافع یک ماه در سال آن ملک را مالک می شوند، چون این صلحی در واقع نتیجه عقد اجاره را به دنبال دارد .
یعنی همان گونه که در اجاره ای در مالکیت موجر باقی مانده و منافع آن در مدت معین به مستاجر تملیک می‌شود در عقد صلح مورد نظر نیز منافع عین به صورت زمان‌بندی شده به صلح کنندگان انتقال می‌یابد بدین ترتیب آنان و بهره‌ای از عین مال ندارند و تنها در مدت زمان معین مالک منافع آن می‌شود این شیوه در سال‌های اخیر مورد عمل بعضی شرکت‌ها قرار گرفته است از آن جمله می توان از شرکت نارنجستان زیبای شمال نام برد .
شرکت مزبور در عوض اینکه منافع هر اتاق یا سوئیت را به صورت روزانه به افراد واگذارد و مال الاجاره دریافت کند منافع اتاق‌ها و سوئیت ها را به صورت قطعی و برای مدت یک ماه در سال با انعقاد عقد صلح منافع منتقل کرده است متصالحان در مدتی که مالک منافع هستند می توانند شخصا از آن منتفع گردند یا به دستور آنان منافع به دیگران واگذار و مال الاجاره دریافتی به متصالحان پرداخت شود.
مدرسه حقوق : سرکار خانم مریم نصر اصفهانی